بۆکس هەواڵ ـــــ

سیاسەتی دووفاقیی تورکیا پرۆسەی ئاشتیی کردووەتە باڵندەیەکی باڵشکاو

دوران کاڵکان، ئەندامی ئەکادیمیای زانستە کۆمەڵایەتییەکانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان جەخت لەوە دەکاتەوە کە بەبێ ئازادیی جەستەیی عەبدوڵڵا ئۆجەلان و بەشداریکردنی ڕاستەوخۆی لە پەرلەمان، هەموو هەوڵەکان بێ ئەنجام دەبن و پرۆسەکە وەک 'باڵندەیەکی یەک باڵ' دەمێنێتەوە و دەڵێت: "وەک چۆن 'باڵندە بە یەک باڵ نافڕێت'، ئەم پرۆسەیەش یەکلایەنە بەڕێوەناچێت. لە کاتێکدا لایەنی کوردی لە شەقەی باڵی ئاشتی داوە، باڵەکەی تری کە حکومەتی تورکیایە، هێشتا لە جووڵە وەستاوە و بە ئاراستەی دژە کورد کاردەکات".

لێدوانە نوێیەکانی دوران کاڵکان بۆ میدیا هەبەر نەخشەڕێگایەکی ڕوون بۆ لایەنی کوردی و پەیامێکی توندبۆ دەوڵەتی تورکیا لەخۆدەگرێت. کاڵکان بە وردی باس لە کارەکانی لیژنەی پەرلەمان، هەنگاوەکانیپەکەکە بۆ چەکدانان، و سیاسەتی دووفاقیی حکومەتی تورکیا دەکات و جەخت لەوە دەکاتەوە کە بەبێئازادیی جەستەیی عەبدوڵڵا ئۆجەلان و بەشداریکردنی ڕاستەوخۆی لە پەرلەمان، هەموو هەوڵەکان بێئەنجام دەبن و پرۆسەکە وەک "باڵندەیەکی یەک باڵ" دەمێنێتەوە.

پەرلەمان مەرجی سەرەکییە، نەک سەردانی ئیمڕاڵی

کاڵکان بە شێوەیەکی بنەڕەتی بیرۆکەی چوونی لیژنە پەرلەمانییەکە بۆ ئیمڕاڵی ڕەتدەکاتەوە و بەهەنگاوێکی بێمانای دەزانێت. ئەو پێی وایە کێشەکە لەوەدایە کە ئۆجەلان بە "بارمتە" گیراوە وگفتوگۆکردن لەگەڵ "بارمتەیەک" ناتوانێت ببێتە بناغەی پرۆسەیەکی ئاشتیی ڕاستەقینە.

ناوبراو دەڵێت: "چۆن دەکرێت بچیت بۆ ئیمڕاڵی و لەگەڵ کەسێک کە لە هەمان دۆخی بارمتەبووندادەستبەسەرە کۆببیتەوە و ناوی بنێیت گفتوگۆی ئاشتی و دیموکراسی! ئەمە مەحاڵە."

چارەسەرییەکە لە دیدی کاڵکانەوە ڕوونە: گواستنەوەی گۆڕەپانی گفتوگۆکان لە زیندانەوە بۆ دامەزراوەیسیاسیی وڵات. ئەو پێی وایە کە خودی ئۆجەلان پێشنیازی کردووە لیژنەیەکی لەم جۆرە پێک بهێندرێت وخۆی بەشداری لە کارەکانیدا بکات و دەڵێت: "بۆیە چارەسەریی دروست ئەوەیە ڕێبەر ئاپۆ و شاندەکەشیبهێنرێنە پەرلەمان. پێویستە لە پەرلەمان کاتی پێویستیان پێبدرێت و بە باشی گوێیان لێبگیرێت. تەنها بەمشێوەیە لیژنەکە دەتوانێت بە دروستی کار بکات و کارەکانی ئەنجامی هەبێت."

ئازادیی ئۆجەلان تەنها داواکاریی کورد نییە، بەڵکو بە بڕوای کاڵکان، کلیلی کردنەوەی گرێکوێرەیدیموکراسییە لە تەواوی تورکیادا.

چەکدانانی پەکەکە بەرامبەر سیاسەتی نەگۆڕی دژایەتیکردنی کورد

کاڵکان بە ڕوونی ئاماژە بە هەنگاوە کردارییەکانی لایەنی کوردی دەکات بۆ نیشاندانی نیازپاکی. ئەو باسلە بڕیارەکانی کۆنگرەی 12ـی پەکەکە دەکات کە تێیدا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پێکهاتەی ڕێکخراوەیی وکۆتاییهێنان بە ستراتیژی خەباتی چەکداری دراوە. ئەمە بەڵگەیەکی ڕوونە کە لایەنی کوردی بە شێوەیەکیستراتیژی و جددی مامەڵە لەگەڵ پرۆسەکە دەکات.

بەڵام لە بەرامبەردا، سیاسەتی تورکیا هیچ گۆڕانکارییەکی بنەڕەتیی بەخۆیەوە نەبینیوە. کاڵکان لێرەداقسەکەی دەوڵەت باخچەلی بەکاردەهێنێتەوە کە دەڵێت "باڵندە بە یەک باڵ نافڕێت" و دەڵێت ئەمپرۆسەیە یەکلایەنە بەڕێوە ناچێت. لە کاتێکدا لایەنی کوردی لە شەقەی باڵی ئاشتی داوە، باڵەکەی تری کەحکومەتی تورکیایە، هێشتا لە جووڵە وەستاوە و بە ئاراستەی دژە کورد کار دەکات.

ڕۆژئاوا وەک تاقیگەی سیاسەتی دووفاقیی تورکیا

بۆ سەلماندنی سیاسەتی دووفاقیی تورکیا

کاڵکان نموونەی ڕۆژئاوای کوردستان (باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا) دەهێنێتەوە. ئاشکرای دەکات کە چۆنحکومەتی ئاک پارتی لەلایەکەوە لەناوخۆ باس لە "برایەتی" و "پرۆسەی ئاشتی" دەکات، بەڵام لەلایەکیترەوە لە سوریا بە هەموو شێوەیەک دژی دەستکەوت و مافەکانی کورد دەجوڵێتەوە.

کاڵکان دەڵێت: "تەنها لەبەر ئەوەی کوردیش بەشدار دەبێت، حکومەتی ئێستا لە سوریا ڕێگری لەیەکگرتوویی دیموکراتیک دەکات. کاتێک هێزە نێودەوڵەتییەکان ویستیان کۆبوونەوەیەک لە پاریسڕێکبخەن، هاکان فیدان (وەزیری دەرەوەی تورکیا) چووە سوریا و ڕێگەی لەمە گرت حکومەتی سوریابەشداری تیادا بکات." ئەمە نیشانەی ئەوەیە کە تورکیا نایەوێت کێشەی کورد لە هیچ سەکۆیەکینێودەوڵەتیدا چارەسەر بکرێت و ئەمەش بە تەواوی پێچەوانەی ئەو بانگەشانەیە کە لەناوخۆی تورکیادادەیکات.

هەڵوێستی باخچەلی و ئاک پارتی: قسەی جوان و کرداری تاڵ

کاڵکان بە وردی هەڵوێستی دەوڵەت باخچەلی و ئاک پارتی شی دەکاتەوە. ئەو ئاماژە بە لێدوانە"جوانەکانی" باخچەلی دەکات کە گوتبووی "با ئۆجەلان بێت لە فراکسیۆنی دەم پارتی لە پەرلەمانیتورکیا قسە بکات" و دەپرسێت: "بۆچی ئەم قسانە نابنە کردار؟"

هەروەها ڕەخنە لە لێدوانەکانی عومەر چەلیک، گوتەبێژی ئاک پارتی دەگرێت کە هێشتا سوورە لەسەردروشمی "یەک دەوڵەت، یەک گەل، یەک زمان"، کە ئەمەش بە بڕوای کاڵکان زهنییەتێکی فاشیستییە وبنکەی جەماوەریی هەردوو پارتی فەرمانڕەوا هان دەدات دژی پرۆسەی ئاشتی بوەستنەوە. ئەمدووفاقییە لە قسە و کرداردا وایکردووە کە هیچ متمانەیەک بە حکومەت نەمێنێت، بەتایبەت لەناوکۆمەڵگای کوردیدا.

ئەنجامگیری: لیژنەی پەرلەمان و پرۆسەیەکی ناتەواو

لە کۆتاییدا، دوران کاڵکان وێنای پرۆسەی ئاشتیی ئێستا و کارەکانی لیژنەی پەرلەمان وەک هەوڵێکیناتەواو و یەکلایەنە دەکات. لیژنەکە کار دەکات، بەڵام بەهۆی بەردەوامیی سیاسەتی تورکیا لەدژایەتیکردنی کوردی لە ناوخۆ و دەرەوە (وەک سوتاندنی دارستانەکان، کوشتنی ژنان، و دژایەتیکردنیڕۆژئاوا) و لە سەرووی هەمووشیانەوە، بەردەوامیی گۆشەگیری و بارمتەبوونی ئۆجەلان، ئەم لیژنەیەناتوانێت بگاتە هیچ ئەنجامێکی کرداری.

پەیامی کاڵکان ڕوونە: تا تورکیا گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە زهنییەت و سیاسەتی خۆیدا نەکات و تاوەکوئۆجەلان وەک "سەرەکیترین دانوستانکار" نەهێنرێتە ناو پەرلەمانەوە، پرۆسەی ئاشتی هەروا باڵشکاوانەدەمێنێتەوە و لیژنەی پەرلەمانیش لە بازنەیەکی داخراودا دەخولێتەوە.