په‌یوه‌ندییه‌كانـی ئێران و پارتی به‌ره‌و كوێ؟
راپۆرت
1218 جار خوێندراوه‌ته‌وه
بۆكس ھەواڵ ـ راپۆرت
یه‌كه‌م زه‌نگی تێكچوونی په‌یوه‌ندیی قوڵ و تولانی نێوان پارتی و ئێرانییه‌كان ( له زه‌مانى شاوه تا خومه‌ینی)، ڕۆژی 28ی جولای 1995 لێیدا، کاتێک قافڵه‌ی هێزەکانی سوپای پاسداران دوای ئەنجامدانی هێرشەکانی سەر حیزبی دیموكرات له کۆیه دەیانویست به ناوچەکانیژێردەسەڵاتی پارتی بگەڕێنەوە سەردەشت به‌ڵام پارتی بە هێزێکی گه‌وره‌وه ڕێگریی لێکردن، تەنانەت چەند فەرماندەیەکی پاسدارانی بۆ چەندکاتژمێرێک دەستگیر کرد.
ئه‌م ڕوداووە بووه سەرەتایی ڕووخاندنی پردی په‌یوه‌ندییه به‌هێزه‌كه‌ی پارتی و ئێران، به پێچه‌وانه‌شه‌وه بووه به‌ردی بناغه په‌یوه‌ندیه‌كی نوێ وبادانه‌وه‌ی ئێرانییه‌كان به‌لای یه‌كێتی و خوالێخۆشبو مام جەلالدا ، واته ئیران دیزاینی ستراتیژیی و جیۆپۆلەتیکی خۆی بەرامبەر باشوریکوردستاندا بە شێوازێکی تازه گۆڕی.
به درێژه‌كێشانی شه‌ڕی ناوخۆش تا ڕێكه‌وتننامه‌ی واشنتۆن (ئه‌یلولى 1998)، ته‌نانه‌ت تا ڕووخاندنی سه‌دامیش (2003) و دانیشتنیشیعه‌كان له‌سه‌ر عه‌رشی ده‌سه‌ڵات له به‌غدا، درز گه‌وره‌كه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان پارتی و ئێران وه‌ك خۆی مایه‌وه و بە تەواوی ساڕێژ نەبوو،كه‌م كه‌میش پارتی به نزیكبوونه‌وه له توركیا هاوپه‌یمانێكی به‌هێزی ئیقلیمی بۆخۆی دۆزیه‌وه و ئه‌و منه‌ته‌ی جارانی به ئێرانییه‌كان نه‌ما.
واته په‌یوه‌ندییه‌كه هه‌رگیز نه‌گه‌ڕایه‌وه بۆ پێش ڕووداوه‌كه‌ی 28ی جولاى، كه ئێران به چه‌ك و عه‌سكه‌ری یارمه‌تی پارتی ده‌دا له شه‌ڕه‌كه‌یدادژی یه‌كێتی، ته‌نانه‌ت بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیشی كردبووه هاوپه‌یمانی پارتی به‌رامبه‌ر یه‌كێتی.
دوای ئه‌و هه‌موو ساڵ و ڕووداوانه، پەیوەندییەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئێران هیچ کات بە ئەندازەی ئیستائاڵۆز و پڕكێشە نەبووە، خراپترین مەودای مێژووی پەیوەندیی ئەو دوو لایەنەیە لە 50 ساڵی ڕابردوودا، تەنانەت ئەوکاتەش کە بارزانی لەسەروبەندی ڕیفراندۆمدا داوای چوونه دەرەوەی وەڤدێکی گەورەی ئیران کردبوو لە شاری هەولێر ، بە پاساوی ئەوەی هەڕەشەیان لە سەرۆکحیزبێکی بەشدار لە ڕیفراندۆم کردووه، هێشتا هێنده‌ی ئێستا پەیوەندییەکەیان ئاڵۆز و دژوار نه‌بووه.
کێشەی بنه‌ڕه‌تی پەیوه‌ندیی تاران و سەری ڕەش ئەوەیە، کە ئێران ناتوانێت یان نایەوێت تێبگات کە پارتی ئیدی پارتیه‌كه‌ی ساڵانی هه‌شتاكاننییه و ناتوانێت له خولگه‌ی فه‌له‌كی ( تورکیا ، وڵاتانی عەرەبی سونه و ئەمریکا و ئه‌وروپا) بچێته ده‌ره‌وه، یان ڕاستتر پارتی ناتوانێ ببێته‌یه‌كێتی بۆ ئێران، له به‌رامبه‌ریشدا پارتی سەرکەوتوو نەبووە لەوەی کە ئیرانیەکان تێبگەیەنێت کە ئەو ناتوانێت وەک یەکێتی بێت بۆ ئه‌وان.
كێشه‌ى پارتی و سەرکردایەتی ئەو حیزبە ئەوەیە، کە هێشتا بە عەقڵیەتی قیاده موه‌قه‌ته و 35 ساڵ پێش ئیستا سیاسەت لەگەڵ ئیران دەکات،پێیانوایه کە بە موجامەلە و قسەی ئیعلامی هەرێم نابێتە هەڕەشه بۆ سەر دراوسێکانی) دەتوانن قەناعەت بە ئێرانن بكات، له‌كاتێكدائێرانییه‌كان عه‌كسه‌كه‌ی دەبینن و پێیانوایه کردەوەکانی پارتی بە تەواوەتی دژی قسه‌كانیه‌تی.
پارتی ناتوانی بانگه‌شه‌ی دۆستایەتی لەگەڵ ئیراندا بسه‌لمێنێ، لە کاتێکدا لە 20 ساڵی ڕابردوودا هەر دیوارێكی سیاسی نه‌یار بە ئیران لەعێراقدا هه‌ڵچنرابێت پارتی به‌شێكی گەورەی ئەو دیوارە بووه، واته بووه‌ته کەواسوری بەر لەشکر و سەرە ڕمی دژایەتیکردنی سیاسەتەکانیئە وڵاتە، کە سەرەنجامی هەمووشیان به شکست و گەڕانەوە بۆ خواستی ئیران کۆتایی هاتووە وەک کۆتا ئەنجام کە بە سەر هاوپەیمانی سێجەمسەری بارزانی ، حەلبوسی و سەدر دا هات.
پارتی ناتوانێ داوای حه‌سانه و ئەمان لە ئێران بکات لە کاتێکدا لە هەولێر بە ئاشكرا کۆنفرانسی ئاساییکردنەوەی پەیوەندی عێراق-ئیسرائیلمیوانداریی دەکرێت، نەوت بە ئیسرائیل دەفرۆشرێت، بەردەوام لە ڕێگەی لەشکرێک ناو فه‌یسبووك و تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان هێرش دەکەیتەسەر تاران و تەنانەت ڕەمزە ئاینیەکانیشیان.
پارتی ناتوانێت داوای وەستاندنی هێرشی درۆنی ڕەیان کلدانی و ئەبو عەلی عەسکەری بۆ سەر هەولێر بکات لە کاتێکدا داڵدەی نەیارانیئیران دەدات و ڕێگە دەدات هەولێر بکەنە سەکۆیەک بۆ هێرش و ناوزڕاندنی مێدیایی.
پارتی نەیتوانیوە ئەو پەیوەندیە باشەی کە لەگەڵ ڕۆژئاوا (ئه‌مریكا و ئه‌وروپا)، تورکیا و وڵاتانی عەرەبی هەیەتی بکاتە دەرفەتێکی به‌هێز بۆڕاگرتنی هاوسه‌نگی و په‌یوه‌ندییه‌كانی لەگەڵ ئێران، وەکو ئەوەی کە سەڵتەنەی عوممان و قەتەر کردویانه، به عه‌كسه‌وه ئەو پەیوەندیەیانه‌یکردوە بە خاڵى لاوازی به‌سه‌ر خۆیه‌وه كاتێك هه‌وڵده‌دات وه‌ك كارتی فشار به‌رامبه‌ر خودى ئێران و هێزه عێراقیه پرۆئێرانیه‌كانی عێراق وته‌نانه‌ت كوردستاتیش به‌كاریبهێنی، بۆیه ئێرانییه‌كان وایده‌بین كه پارتی فێڵ و نیفاقی سیاسیان له‌گه‌ڵدا ده‌كات و ڕه‌نگه په‌تی ته‌حه‌مولیان له‌هه‌ر ساته‌وه‌ختێكدا ببچڕێت یا خود دروست تر بڵێم پچڕابێت.
